صنایع کازرون
شهرستان کازرون از قدیم دارای صنایع دستی فراوانی بوده که مواد اصلی آن ها سنگ، گل رس، فلز آهن ومس وروی ، چوب و برگ های نخل و بادام کوهی، چرم ، پشم، پنبه،ابریشم، کنف،الیاف کتان و غیره بوده است. در زمان دیلمیان - در عصر عضدالدوله دیلمی- در کازرون انواع پارچه های کتانی بنام ‹‹ توزی›› و ‹‹ دبیکی›› بافته می شد و به سراسر جهان آن روز صادر می گردید .
آهنگری ، کوزه گری ، سنگتراشی، حجاری ، نجاری ، خراطی ، مسگری ، شیوه کشی ، کفاشی ، ملکی دوزی ، دولچه دوزی ، خیگ دوزی ، گیره بافی ، تهیه صنایع غذائی و صنعتی ، عصاری ، حلوا سازی ، قنادی(قند سازی) ، شیرینی سازی ، صابون پزی ، نمد مالی ، علاقه بندی ، سوزن دوزی ، گلدوزی ، درزی و خیاطی ، بند بافی ، دلو دوزی یا دولدوزی ، ریسمان تابی ( نخ ریسی ) ، لحاف دوزی ، رووار چینی ( رویه گیوه بافی) حلبی سازی ، لحیم گری ، حکاکی ، یخدان سازی ( رختدان ) ، حصیر بافی ، تویزه بافی ( طبق نان خوری ) ، خشت زنی ، آجر پزی ، آهک پزی ، دامداری ، باغداری ، زراعت ، صیفی کاری ، سبزی کاری ، شال بافی و بسیاری مشاغل سنتی و صنایع دستی و کار گاهی در کازرون دایر بوده و کم وبیش دایر می باشد .
در این جا به عنوان نمونه چند صنعتی را از صنایع دستی که حد اقل یکی دو کارگاه آن ها هنوز دایر می باشد و صتایع سفارشی تولید می کنند ، معرفی می نماییم:
1- فرش بافی
بافت قالی ، جاجیم ، گبه ( قالیچه) و گلیم در
روستاهای کازرون از قدیم مرسوم و متداول بوده و با روی کار آمدن فرش های
ماشینی هنوز در برخی روستا ها کم و بیش قالی و گبه و گلیم و جاجیم بافته می
شود . مواد اصلی پشم و موی گوسفند و رنگ های طبیعی و گیاهی است . نوع بهتر
قالی ها ، قالی ترکی است که به دست عشایر دادین و غیره بافته می شود .
2- نمد مالی
تا چند سال پیش راسته نمد مال ها در بازار شهر به
تولید فرش نمدی و وسایل نمدی نظیر کردک ( پالتو نمدی چوپان ها) ، زیر
زینی ، کلاه نمدی و غیره می پرداختند . با روی کار آمدن فرش های ماشینی درب
کارگاه های نمد مالی بسته و یکی از آنها نمدهای سفارشی را می سازند
3- ملکی ( گیوه ) دوزی
صنعت ملکی دوزی از دیر باز در کازرون رواج داشته است . در تولید ملکی یا گیوه چهار قشر از اهالی و صنعتگران دست داشته اند . زنان ریسمان تاب که با چهره ( چرخ نخ ریسی ) پنبه را به نخ تبدیل می کردند ، زنان رووار چین که با ریسمان رویه ( رووار ) ملکی و گیوه را با سوزن مخصوص می بافتند ، شیوه کش ها که از پارچه های کهنه پنبه ای و کتانی ‹‹شیوه›› ( تخت گیوه ) تولید می کردند و بالاخره ملکی دوزها که رووارها را به روی شیوه ها سوار و می دوختند . با روی کار آمدن کفش های کارخانه ای درب همه کارگاه های ملکی دوزی بسته شده و تنها یکی دو کارگاه باقی مانده جهت مشتریان خود ملکی یا گیوه سفارشی می دوزند .
4- دولچه
دولچه ( دلو چه ) ظرف مخصوص آب آشامیدنی است که از پوست دباغی شده ، یا مشک آبی که یک سال با آن آب حمل کرده باشند و کار کرده باشد ، دوخته می شود . دولچه به وسیله دولچه دوز و به شکل مخروط با نوک تنگ و سر پوش چوبی دار با انتهای پهن و گرد (طبلک) با سه پایه چوبی خراطی شده ساخته می شود . دولچه آب آشامیدنی را خنک و گوارا می کند . با روی کار آمدن یخچال و کلمن و... ، درب کارگاه های دولچه دوزی بسته شد و یکی دو کارگاه باقی مانده جهت مشتریان و سفارش دهندگان ، دولچه های سفارشی می دوزند .
5- اشیاء فلزی
در آهنگری ، چلنگری ، نعل بندی و غیره انواع اشیاء فلزی و آهنی ساخته می شد مانند کارد ، قیچی های کارگاهی ، انبر ، نعل پای چارپایان ، بیل ، کلنگ ، تیشه، چکش ، میخ ، سیخ ، قند شکن ، قند چین ، بیلچه ( بیلک) و بسیاری وسایل دیگر . با روی کار آمدن وسایل جدید ، درب این کارگاها بسته و یکی دو کارگاه باقی مانده و سایل ضروری اهالی و بخصوص کشاورزان را ساخته و تولی می کنند.
6- زینت آلات
تا پیش از واردات زینت آلات ،وسایل طلا و زینت آلات اهالی به وسیله زر گرهای ماهر ساخته و تولید می شد . اکنون زینت آلات طلا را از شهر های دیگر وارد می کنند ولی هستند زرگرهایی که هنوز از طلا وسایل مزبور را می سازند یا تعمیر می نمایند.
7- وسایل چوبی
نجارها و دلگرها و خراط ها انواع وسایل چوبی منازل مانند صندوق ، مجری ، درب و پنجره ، تخت خواب ، وغیره و نیز وسایل کشاورزی مانند خیش ( گاو آهن) ، دسته ای بیل و کلنگ و تیه و خارکوب می ساختند . با روی کار آمدن جوشکاری ودرب و پنجره های فلزی و وسایل آلومینیومی ، از تعداد این کارگاها کاسته شده و نجاری ها به مبل سازی تبدیل شده و خراطی های باقی مانده وسایل کشاورزی را از چوب می تراشند .
8- زنبیل و حصیر
زنبیل بافی و حصیر بافی تا چند سال پیش رونق زیادی داشت . آنان به بافتن حصیر ، گیره ( سبد ) زنبیل بازاری ، طبق ، تویزه ( طبق لبه دار نان خوری ) ، بوک مرغی ، بل خرمائی ( محل خرما ) ، بادبزن ، ترازوی زنبیلی ، تک ( فرش) جارو ، کرکری ، ( ظرف حمل مرغ ) ، لوده ، ( ظرف حمل انگور و سبزیجات ) کرچدان ( نان دان ) و کلاه زنبیلی کشاورزان می پرداختند . هنور هم کم و بیش برخی از وسایل یاد شده بافته می شود . آنان این وسایل را از لاخه های درختان بید و بادام کوهی ، برگ های نخل ، بوته های شلتوک و غیره می بافند .
9- وسایل سنگی
تا پیش از روی کار آمدن کار گاه های سنگ بری و تولید سنگ های تزئینی ساختمان که هنوز هم دایرند ، کار گاه های سنگ تراشی و حجاری ، از سنگ هائی که از کوههای اطراف به شهر حمل می کردند ، انواع وسایل سنگی تراشیده و در اختیار مشتریان قرار می دادند . آنچه می ساختند عبارت بود از : غلطک بام ( بام گردان ) ، جوغن ( هاون سنگی ) ، دهن شیر سنگی ، شیر های بزرگ سنگی روی قبور ، لبه های سنگی حوض ، پله های سنگی بام خانه ها ، سنگ قبر ، سکوهای سنگی طرفین درب دروازه ، تن ( سنگاب ) ، آستانه سنگی دروازه ، کتیبه های سنگی ، سنگ های مخصوص کارگاه های شیرینی پزی و ملکی دوزی ، سنگ آبشیب ( دهانه فاضلاب ) و غیره . امروز انواع سنگ قبرها سنگ نماهای ساختمان و غیره در سنگ بری ها و حجاری ها ساخته و تولید می شود .
10- وسایل گلی
تا چند سال پیش در کارگاه های کوزه گری انواع
وسایل از گل رس ساخته می شد که خمره آبخوری ، کوزه آبخوری ، سر و کوزه
قلیان ، قلک ، گلدان ، کلک ( منقل گلی ) کلوک لعابدار ، بر خمره لعابدار ،
سئود( جهت حمل آب ) و کاشی های سبز و آبی با لعاب سبز یا آبی از جمله آنها
بود . امروز وسایل سرامیکی و کاشی سرامیک جای آنها را گرفته است .
11- صنایع غذائی
تهیه و تولید انواع شیرینی ها ، مسقطی ، عرقیات ،
آبلیمو ، به لیمو ، مرباها ، انواع لبنیات ، حلوای ارده ، ارده ( افشره
کنجد ) ، انواع رب ها ، و امثالهم از قدیم مرسوم بوده و هنوز تهیه آنها
ادامه دارد . زنان خانه دار به تهیه نشاسته ، مربا ، انواع ترشی ها ، سرکه و
لبنیات می پردازند. بسته بندی خرما های تولیدی باغ های کازرون در کارخانه
پارس خرما ، تهیه و بسته بندی حبوبات و دیگر مواد غذائی در کار گاه های
مربوطه . تولید انواع میوه ها و ثمرات باغی و مزارع سبزی کاری و صیفی کاری و
غیره از قدیم وجود داشته و همچنان ادامه دارد .
(تصاویربعضا بعنوان نمونه میباشد)
http://www.shahresabzcity.blogfa.com/